روغن کانولا یکی از روغن‌های گیاهی محبوب است که از دانه‌های گیاه کانولا یا کلزا استخراج می‌شود. این روغن به دلیل خواص سلامتی و مزایای غذایی‌اش، به طور گسترده در آشپزی و صنایع غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما همچنین برخی مضرات و نکات قابل توجهی نیز در مصرف آن وجود دارد که مهم است به آن‌ها توجه شود. در ادامه با ما همراه باشید تا به بررسی روغن کانولا و مزایا و معایب آن بپردازیم.
روغن کانولا چیست؟
روغن کانولا یک نوع روغن گیاهی است که از دانه‌های گیاه کانولا یا کلزا استخراج می‌شود. این گیاه جزو خانواده کلم است و معمولاً در مناطق مختلف جهان برای استفاده به عنوان منبعی از روغن و برای مصارف غذایی کشت می‌شود.
روغن کانولا دارای مقادیر قابل توجهی اسیدهای چرب اشباع‌نشده (مانند اسیدهای چرب اولئیک و لینولئیک) است که به عنوان اسیدهای چرب سالم برای مصرف غذایی شناخته می‌شوند. همچنین، این روغن دارای مقدار زیادی آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین E است که خواص ضد پیری و محافظتی دیگری دارد.
روغن کانولا معمولاً برای پخت و پز و سرخ‌کردن استفاده می‌شود، اما همچنین می‌تواند در تهیه سس‌ها، سالادها و محصولات خوراکی دیگر نیز مورد استفاده قرار گیرد.
برای آشنایی با روغن کاملینا و کاربرد آن در صنایع به مطلب «دانه روغنی کاملینا چیست؟» هر کیلو چقدر روغن می‌دهد؟» مراجعه کنید.
مزایای روغن کانولا
روغن کانولا به دلیل داشتن چربی‌های اشباع کم، چربی‌های غیراشباع بالا، اسیدهای چرب امگا ۳ و ویتامین‌های E و K، یک روغن خوراکی سالم محسوب می‌شود.
برخی از مزایای روغن کانولا عبارتند از:
- کاهش خطر بیماری‌های قلبی عروقی: روغن کانولا به دلیل داشتن چربی‌های اشباع کم و چربی‌های غیراشباع بالا، می‌تواند به کاهش کلسترول بد (LDL) و افزایش کلسترول خوب (HDL) کمک کند. این امر به نوبه خود خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی مانند سکته قلبی و مغزی را کاهش می‌دهد.
- کاهش خطر ابتلا به سرطان: روغن کانولا حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ است که می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان مانند سرطان پروستات و سرطان سینه کمک کند.
- سلامت و زیبایی پوست: روغن کانولا به دلیل داشتن ویتامین E، می‌تواند به حفظ سلامت و زیبایی پوست کمک کند. ویتامین E یک آنتی‌اکسیدان قوی است که از سلول‌های پوست در برابر آسیب‌های رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند.
- سلامت و زیبایی مو: روغن کانولا می‌تواند به حفظ سلامت و زیبایی مو کمک کند. این روغن می‌تواند موها را نرم و لطیف کند و از موخوره جلوگیری کند.
معایب روغن کانولا
معایب روغن کانولا شامل موارد زیر می‌شود:
- حاوی اسیدهای چرب اشباع شده: اگرچه روغن کانولا از اسیدهای چرب مانند اسید اولئیک و اسید لینولئیک تشکیل شده است، اما حاوی مقادیر کمی از اسیدهای چرب اشباع شده نیز است که در مصرف زیاد و بیش از حد ممکن است منجر به افزایش کلسترول خوب (HDL) نشود.
- حساسیت‌زایی: برخی افراد ممکن است حساسیت به روغن کانولا یا مواد دیگری که از گیاه کانولا استخراج می‌شوند داشته باشند که می‌تواند باعث عوارض ناخوشایندی مانند حساسیت پوستی، مشکلات گوارشی یا علائم آلرژیک شود.
- پروسه فراوری: برخی از روغن‌های کانولا ممکن است در فرایندهای پردازش حرارتی و شیمیایی نظیر هیدروژناسیون شیمیایی دچار تغییرات شوند که ممکن است منجر به تولید ترکیبات مضر مانند ترانس چربی‌ها شود.
- تأثیرات نامطلوب حرارتی: با توجه به نقطه دود بالای روغن کانولا، استفاده از آن برای پخت زیاد در دماهای بالا ممکن است منجر به تولید برخی ترکیبات مضر شود که برای سلامتی مضر است.
- تأثیرات محیطی: کشت گیاه کانولا برای تولید روغن ممکن است منجر به تخریب زیستگاه‌های طبیعی، استفاده از مقادیر زیادی از آب و انرژی و مصرف کودها و افزودنی‌های شیمیایی شود که ممکن است تأثیرات منفی بر روی محیط زیست داشته باشد.
با این حال، همانند هر ماده غذایی دیگری، مصرف روغن کانولا نیازمند مدیریت و توجه به میزان مصرف، توصیه‌های پزشکی و توصیه‌های تغذیه‌ای است.
کاربرد روغن کانولا
روغن کانولا در مصارف متعددی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از کاربردهای اصلی آن عبارت‌اند از:
- پخت و پز: روغن کانولا برای پخت و پز در حرارت‌های بالا مناسب است، از جمله سرخ‌کردن، پخت و پز و فر کردن. طعم ملایم آن باعث می‌شود که مناسب برای استفاده در انواع غذاها از جمله غذاهای فریزری، ماهی، مرغ، سبزیجات و غیره باشد.
- سس‌ها و دسرها: روغن کانولا ممکن است به عنوان یکی از مواد اصلی برای تهیه سس‌ها، دسرها و خمیرهای خوراکی استفاده شود. طعم ملایم آن به طبخ‌ها عمق و مزه می‌بخشد.
- سالاد: این روغن می‌تواند برای تهیه سس‌ها و سالاد مورد استفاده قرار گیرد و به عنوان یک جایگزین سالم برای روغن‌های دیگر مانند روغن زیتون استفاده شوند.
- خوراک حیوانات: روغن کانولا ممکن است برای افزودن به خوراک حیوانات خانگی یا دام‌ها مورد استفاده قرار گیرد، اما باید توجه شود که ممکن است برای برخی حیوانات مناسب نباشد.
به هر حال، قبل از استفاده از روغن کانولا، مهم است که مطمئن شوید که مناسب برای نیازهای شما و مناسب با شرایط سلامتی شما است. همچنین مطمئن شوید که از روغن کانولا با کیفیت و بهینه استفاده می‌کنید.
برای آشنایی بیشتر با انواع دانه های روغنی و کاربرد آن ها مطلب «معرفی انواع دانه‌های روغنی و کاربرد آن‌ها» را مطالعه کنید.
ارزش غذایی روغن کانولا
روغن کانولا منبع خوبی از ویتامین‌های E و K است. هر قاشق غذاخوری (15 میلی‌لیتر) از روغن کانولا شامل مقادیر زیر است:
- کالری: ۱۲۴
- ویتامین E: ۱۶ درصد از مقدار روزانه توصیه‌شده
- ویتامین K: ۸ درصد از مقدار روزانه توصیه‌شده
ترکیب اسیدهای چرب
روغن کانولا به عنوان یکی از سالم‌ترین روغن‌ها به دلیل سطح پایین چربی اشباع شناخته می‌شود. در ادامه تجزیه و تحلیل اسیدهای چرب روغن کانولا آمده است:
- چربی اشباع: ۷ درصد
- چربی تک‌اشباعی: ۶۴ درصد
- چربی چندگانه اشباع نشده: ۲۸ درصد
فرایند تولید روغن کانولا
طبق اطلاعات شورای کانولای کانادا، فرایند تبدیل دانه‌های کانولا به روغن مانند سایر دانه‌های روغنی است.
- تمیز کردن
این فرایند با تمیز کردن دقیق دانه‌های کانولا برای حذف ساقه‌ها، دانه‌های علف‌های هرز و سایر مواد موجود از دوره برداشت شروع می‌شود.
- گرم کردن و شکستن دانه‌ها
دستگاه‌ها سپس دانه‌های کانولا را قبل از استخراج روغن گرم می‌کنند و می‌شکنند. آن‌ها دمایی خشک‌کن دانه‌ها را افزایش می‌دهند تا از شکستن دانه جلوگیری شود. سپس دانه‌ها را از غلتک عبور داده و دیواره‌های دانه را شکسته و آن را به اندازه مورد نظر خورد می‌کنند.
- پخت
بذرها از میان تعدادی بخارپز یا کوره که روی هم چیده شده‌اند عبور می‌کنند. این فرایند باعث خورد شدن بیشتر دانه‌ها و رسیدن به سطح رطوبت مناسب برای مراحل بعدی می‌شود.
- فشردن
دانه‌های خورد و گرم شده سپس برای پرس ملایم از میان تعدادی پرس عبور داده می‌کنند. این فرایند روغن را جدا کرده و باقیمانده دانه را به یک تکه جامد فشرده تبدیل می‌کند.
- استخراج
سپس، دستگاه روغن گیر با استفاده از حلالي به نام هگزان، روغن باقیمانده را از کنجاله‌های پرس‌شده جدا می‌کند. در نهایت، این دستگاه روغن را از جامدات جدا کرده و هگزان را برای استفاده مجدد بازیافت می‌کند.
- تصفیه و پردازش
در نهایت، روغن خام برای بهبود طعم، رنگ و ماندگاری آن تصفیه می‌شود. آب و اسیدهای آلی، صمغ، اسیدهای چرب، ذرات ریز آرد و لیپیدها را از آن جدا می‌کنند.
فرایندی به نام «سفید کردن» وجود دارد که در واقع رنگ را با استفاده از فیلتر خاک رس از بین می‌برد، و از مواد سفید کننده استفاده نمی‌کند. سپس روغن را با تقطیر بخار تصفیه می‌کنند تا بوی نامطبوع آن گرفته شود.
در نهایت، تولیدکنندگان کانولا را بسته بندی و توزیع می‌کنند تا به عنوان روغن پخت و پز استفاده شود، یا آن را به طیف وسیعی از محصولات مصرفی تبدیل می‌کنند.
عوامل مؤثر در میزان روغن استخراج شده از دانه‌های کانولا
عوامل متعددی بر میزان روغن استخراج شده از دانه‌های کانولا تأثیر می‌گذارند، که می‌توان آن‌ها را به دسته‌های زیر تقسیم کرد:
- عوامل مربوط به دانه
عوامل مربوط به دانه‌های کانولا شامل نوع دانه، شرایط رشد، زمان برداشت و رطوبت می‌شوند. انتخاب نوع دانه مناسب کانولا می‌تواند بر میزان روغن موجود در دانه‌ها تأثیر داشته باشد. همچنین، عواملی مانند آب و هوا، خاک، کوددهی و آفات نیز می‌توانند به کیفیت و کمیت روغن دانه‌های کانولا اثر بگذارند.
همچنین، دانه‌های کانولا باید در زمان برداشت به طور کامل رسیده باشند تا حداکثر مقدار روغن را داشته باشند و رطوبت دانه‌ها نیز باید در حد مطلوبی باشد، زیرا رطوبت زیاد می‌تواند باعث فساد دانه‌ها و کاهش میزان روغن استخراجی شود.
- عوامل مربوط به فرایند استخراج
عوامل مربوط به فرایند استخراج روغن از دانه‌های کانولا شامل روش استخراج، شرایط فرایند و کیفیت تجهیزات است. در این فرایند، مختلف روش‌های استخراج مانند پرس سرد و پرس گرم به کار گرفته می‌شوند که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند و می‌توانند بر میزان روغن استخراج شده تأثیرگذار باشند.
همچنین، پارامترهایی مانند دما، فشار و زمان فرایند نیز می‌توانند بر میزان روغن استخراج شده اثرگذار باشند. استفاده از تجهیزات با کیفیت بالا همچنین می‌تواند به استخراج بیشتر روغن از دانه‌ها کمک کند و تأثیر مهمی در بهبود عملکرد فرایند دارد.
برای کسب اطلاعات درباره انواع دستگاه های روغن گیری چند کاره به مطلب «دستگاه روغن گیر چند کاره چیست؟» مراجعه کنید.
هر کیلو کانولا چه مقدار روغن می‌دهد؟
میزان روغن استخراج شده از هر کیلو کانولا به عوامل بستگی دارد. این عوامل شامل نوع دانه کانولا، شرایط محیطی و آب و هوایی، روش استخراج مورد استفاده، کیفیت دانه‌ها و فرایند استخراج می‌شوند.
با این حال، با توجه به تجربیات عمومی و اطلاعات آماری، می‌توان به طور میانگین تخمین زد که هر کیلوگرم دانه کانولا معمولاً بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ گرم روغن استخراجی تولید می‌کند. این ارقام تنها تخمینی است و در شرایط مختلف ممکن است تغییر کند، اما این تخمین می‌تواند به عنوان یک راهنمای کلی برای تولیدکنندگان و صنایع مرتبط با کانولا مفید باشد.
بهترین دستگاه‌ها برای روغن گیری دانه کانولا
در ادامه چند تا از بهترین مدل‌های دستگاه روغن گیری کانولا را معرفی می‌کنیم:
دستگاه روغن‌گیری پرس سرد مدل NF80
دستگاه روغن‌گیری NF80 با موتور گیربکس اتریشی، یک ابزار مؤثر و کارآمد در استخراج روغن از دانه‌های کانولا محسوب می‌شود. این دستگاه با ظرفیت تا ۱۰ کیلوگرم در ساعت، مناسب برای کاربردهای صنعتی و کارگاهی است. استفاده از روش پرس سرد در این دستگاه، به حفظ ارزش غذایی روغن کانولا و پیشگیری از اکسیداسیون آن کمک می‌کند.
از جمله ویژگی‌های فنی این دستگاه، می‌توان به ابعاد مناسب، موتور گیربکس با توان ۷۵۰ وات، و تابلو برق ABB اشاره کرد. این دستگاه علاوه بر استخراج روغن کانولا، قابلیت استخراج روغن از انواع دانه‌های روغنی از جمله کنجد، سیاه دانه، کاملینا و دانه زردآلو را داراست.
دستگاه روغن‌گیری پرس سرد مدل NF500
دستگاه روغن‌گیری NF500 از جمله دستگاه‌های صنعتی و قابل اطمینان برای استخراج روغن محسوب می‌شود. این دستگاه با ظرفیت تا ۲۰ کیلوگرم در ساعت، مناسب برای کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی است.
این دستگاه برای استخراج روغن از انواع دانه‌های روغنی از جمله کانولا، کنجد، کاملینا، سیاه دانه، آفتاب‌گردان و هسته انار استفاده می‌شود. استفاده از روش پرس سرد در این دستگاه، به حفظ خواص غذایی و افزایش ماندگاری روغن کمک می‌کند.
دستگاه روغن‌گیری پرس سرد مدل NF1000
دستگاه روغن‌گیری NF1000، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و قدرتمندترین دستگاه‌های صنعتی برای استخراج روغن از انواع دانه‌های روغنی مانند کانولا، کاملینا، کنجد، زیتون، آفتاب‌گردان و غیره شناخته می‌شود. این دستگاه از روش پرس سرد استفاده می‌کند که بدون اعمال حرارت، با استفاده از نیروی مکانیکی و فشار، دانه‌های روغنی را فشرده و روغن آن‌ها را استخراج می‌کند.
سخن آخر
روغن کانولا با توجه به خواصش می‌تواند یک انتخاب سالم در رژیم غذایی باشد، اما همچنین مصرف آن باید با دقت و اندازه‌گیری صحیح صورت گیرد تا از مضرات محتمل آن جلوگیری شود. بهتر است همیشه نظر پزشک یا متخصص تغذیه خود را در مورد مصرف این روغن جدی بگیریم.